Βαθιά κάτω από τον βυθό της Μεσογείου που περιβάλλει το ελληνικό νησί της Σαντορίνης ερευνητική ομάδα ανακάλυψε τα απομεινάρια μιας από τις μεγαλύτερες ηφαιστειακές εκρήξεις που έχει δει ποτέ η Ευρώπη. Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «Communications Earth & Environment» οι ερευνητές αναφέρουν ότι πριν από περίπου μισό εκατομμύριο χρόνια συνέβη μια υποθαλάσσια ηφαιστειακή έκρηξη στη Σαντορίνη η οποία ήταν 15 φορές πιο ισχυρή από αυτή στο νησί Τόνγκα το 2022 που κατέρριψε πολλά ρεκόρ. Η έκρηξη στο Τόνγκα πυροδότησε τα ταχύτερα ατμοσφαιρικά κύματα που έχουν καταγραφεί ποτέ και το μεγαλύτερο μέγα-τσουνάμι εδώ και χιλιάδες έτη.
«Γνωρίζουμε ότι αυτό το ηφαίστειο είχε πολλές μεγάλες, εκρηκτικές εκρήξεις. Αλλά τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα δείχνουν μια κατακλυσμιαία έκρηξη που δεν γνωρίζαμε καν ότι υπήρχε» λέει ο Τιμ Ντρούιτ, καθηγητής ηφαιστειολογίας στο Πανεπιστήμιο του Clermont Auvergne στη Γαλλία, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.
Εκτεταμένη χερσαία έρευνα είχε προηγουμένως καταγράψει μια σχετικά λεπτομερή εικόνα του παρελθόντος ηφαιστείου στο Ελληνικό Τόξο, μια τοξοειδής οροσειρά του νότιου Αιγαίου Πελάγους κατά μήκος μιας καμπύλης γραμμής όπου η αφρικανική τεκτονική πλάκα βυθίζεται κάτω από την Ευρώπη και εκτείνεται από την Ελλάδα μέχρι την Τουρκία.
Οι γεωλόγοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Σαντορίνη αναδύθηκε από τη θάλασσα πριν από περίπου 400.000 χρόνια, καθώς διαδοχικές εκρήξεις στοίβαζαν ηφαιστειακά συντρίμμια στον πυθμένα της θάλασσας. Το σημερινό αρχιπέλαγος της Σαντορίνης σχηματίστηκε κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1600 έως 1200 π.Χ.), όταν η μινωική έκρηξη ανατίναξε την κορυφή του τότε νησιού. Ένας θάλαμος μάγματος κάτω από το νησί Καμένη, στο κέντρο της καλντέρας της Σαντορίνης, τροφοδοτεί ακόμα και σήμερα το ηφαίστειο.
«Υπάρχουν τόσα πολλά που μπορούν να μάθουν οι επιστήμονες στη στεριά αλλά επειδή η διάβρωση από τη βροχή και τον άνεμο εξαφανίζει ορισμένα γεωλογικά στοιχεία κινηθήκαμε στο θαλάσσιο βασίλειο, γιατί στη θάλασσα όλα είναι πιο ήρεμα» αναφέρει ο Ντρούιτ.
Η έκρηξη
Οι ερευνητές ανακάλυψαν τα απομεινάρια μιας έκρηξης 520.000 ετών που ήταν «μεγαλύτερη από οτιδήποτε άλλο παρήγαγε η Σαντορίνη και πιθανώς μία από τις δύο μεγαλύτερες εκρήξεις που είχε ποτέ ολόκληρο το ελληνικό ηφαιστειακό τόξο» σύμφωνα με τον Ντρούιτ. Η έκρηξη εκτόξευσε τουλάχιστον 90 κυβικά χιλιόμετρα ηφαιστειακών πετρωμάτων και τέφρας και συγκρκτικά η έκρηξη της Τόνγκα παρήγαγε 6 κυβικά χιλιόμετρα πετρωμάτων.
Η ανακάλυψη είναι σημαντική γιατί δείχνει ότι το ελληνικό ηφαιστειακό τόξο είναι ικανό να προκαλέσει τεράστιες υποβρύχιες εκρήξεις. «Μας δίνει ένα παράδειγμα για να μελετήσουμε λεπτομερώς μια πολύ μεγάλη έκδοση της έκρηξης της Τόνγκα. Η Σαντορίνη πιθανότατα δεν θα δει μια έκρηξη αυτής της κλίμακας για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Ωστόσο, ο θάλαμος μάγματος «θα συνεχίσει να τροφοδοτεί εκρήξεις λάβας και μικρές εκρηκτικές εκρήξεις για τις επόμενες δεκαετίες και ίσως ακόμη και αιώνες» λέει ο Ντρούιτ
