Από τη στιγμή που έκαναν την εμφάνιση τους οι λαμπτήρες διαπιστώθηκε ότι το τεχνητό φως αποτελούσε πόλο έλξης διαφόρων εντόμων όπως οι νυχτοπεταλούδες (βώτριδες) που σχεδόν κολλούν πάνω στις λάμπες και πετούν εκεί με ένταση.
- Έχουν αναπτυχθεί διαφόρων ειδών θεωρίες για αυτό το φαινόμενο. Μια εξ αυτών αναφέρει ότι τα έντομα αυτά πλοηγούνται με το σεληνιακό φως και μπερδεύουν τις λάμπες με το φως του φεγγαριού.
Άλλη θεωρία είναι ότι τα έντομα πετούν προς το φως για να ξεφύγουν από κάποιο κίνδυνο.
Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Nature Communications» ερευνητική ομάδα υποστηρίζει ότι έχει μια πιο πειστική απάντηση. Οι ερευνητές λένε ότι τα έντομα δεν έλκονται από το τεχνητό φως τη νύχτα αλλά παγιδεύονται στη λάμψη τους. Είναι η ατυχής συνέπεια ενός εξελικτικού… κόλπου που αναπτύχθηκε εδώ και δεκάδες εκατομμύρια χρόνια στα έντομα αλλά το κόλπο αυτό αποτυγχάνει στον σύγχρονο κόσμο.
Σύμφωνα με τον Δρ. Σαμ Φάμπιαν, εντομολόγο στο Imperial College του Λονδίνου, οι νυχτοπεταλούδες και πολλά άλλα έντομα που πετούν τη νύχτα εξελίχθηκαν για να γέρνουν την πλάτη τους σε οποιαδήποτε πηγή φωτός. Το κόλπο αυτό έλεγε στα έντομα ποια κατεύθυνση ήταν προς τα πάνω επιτρέποντας τους έτσι να πετούν στο σωστό και ασφαλές για αυτά ύψος.
Κάποια στιγμή όμως ήρθε ο τεχνητός φωτισμός. Τα έντομα ήρθαν ξαφνικά αντιμέτωπα με ένα πλήθος νέων πηγών φωτισμού και έτσι κάποια από αυτά βρέθηκαν παγιδευμένα από τα εξελικτικά τους ένστικτα να κινούνται χωρίς σταματημό γύρω από τις λάμπες.
«Εάν το φως είναι πάνω τους, μπορεί να αρχίσουν να περιφέρονται γύρω από αυτό, αλλά αν είναι πίσω τους, αρχίζουν να γέρνουν προς τα πίσω και αυτό μπορεί να τους κάνει να σκαρφαλώνουν και να ανεβαίνουν μέχρι να σταματήσουν. Πιο δραματικό είναι όταν πετούν απευθείας πάνω από ένα φως. Γυρίζουν ανάποδα και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ατυχήματα. Πραγματικά υποδηλώνει ότι τα έντομα όπως οι νυχτοπεταλούδες έχουν μπερδευτεί ως προς το ποια κατεύθυνση είναι προς τα πάνω» λέει ο Φάμπιαν. Έτσι ο τεχνητός φωτισμός μπορεί να μην τραβάει τα ιπτάμενα έντομα από το σκοτάδι αλλά απλώς να παγιδεύει εκείνα που περνούν. «Είναι σχεδόν σαν να έχεις δίχτυ» αναφέρει ο Φάμπιαν.
Οι ερευνητές έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό ότι η φωτορύπανση είναι μια μεγάλη κινητήρια δύναμη στη δραματική μείωση των πληθυσμών των εντόμων που παγιδεύονται γύρω από τις λάμπες αφού γίνονται εύκολη λεία για τις νυχτερίδες. Ο φωτισμός μπορεί επίσης να τις ξεγελάσει και να νομίζουν ότι είναι μέρα αναγκάζοντάς τους να κοιμηθούν και να παραλείψουν το τάισμα μιας νύχτας.
«Είναι αξιοσημείωτο πώς μια έμφυτη και προσαρμοστική συμπεριφορά, μέσω της οποίας ένα έντομο τοποθετείται έτσι ώστε η πλάτη του να βλέπει το φως και επομένως να διατηρεί σταθερή διαδρομή πτήσης, γίνεται δυσπροσαρμοστική κοντά σε ισχυρές πηγές, όπως οι λάμπες. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ο μεγάλος αριθμός εντόμων που συγκεντρώνονται στα φώτα του δρόμου παγιδεύονται εκεί περιφέροντας τις λάμπες« λέει ο Γκάρεθ Τζόουνς καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ ο οποίος χαρακτηρίζει την νέα θεωρία «συναρπαστική».
Οι ερευνητές κατέγραψαν μονοπάτια πτήσης εντόμων γύρω από τα φώτα καταγράφοντας υψηλής ανάλυσης λήψεις κίνησης με υπέρυθρη ακτινοβολία των εντόμων στο εργαστήριο και εγγραφές βίντεο υπερύθρων υψηλής ταχύτητας σε εξωτερικό περιβάλλον στη Κόστα Ρίκα. Το βίντεο αποκαλύπτει ότι επανειλημμένα, νυχτοπεταλούδες και λιβελούλες γύρισαν την πλάτη τους σε τεχνητά φώτα, παίζοντας τον όλεθρο με τα μονοπάτια πτήσης τους.
«Εάν το φως είναι πάνω τους, μπορεί να αρχίσουν να περιφέρονται γύρω από αυτό, αλλά αν είναι πίσω τους, αρχίζουν να γέρνουν προς τα πίσω και αυτό μπορεί να τους κάνει να σκαρφαλώνουν και να ανεβαίνουν μέχρι να σταματήσουν. Πιο δραματικό είναι όταν πετούν απευθείας πάνω από ένα φως. Γυρίζουν ανάποδα και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ατυχήματα. Πραγματικά υποδηλώνει ότι η νυχτοπεταλούδα έχει μπερδευτεί ως προς το ποια κατεύθυνση είναι προς τα πάνω» εξηγεί ο Φάμπιαν.
