Επιστήμονες κατόρθωσαν ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα: δημιούργησαν ένα μοντέλο ανθρώπινου εμβρύου που μοιάζει πολύ με το πραγματικό, χωρίς να χρησιμοποιήσουν σπέρμα, ωάρια ή μήτρα. Το επίτευγμα αυτό θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για νέες προσεγγίσεις σχετικά με τα πρώτα στάδια της ανθρώπινης ανάπτυξης και τις αιτίες των αποβολών και των γενετικών ανωμαλιών.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, διεξήχθη από ομάδα του Ινστιτούτου Επιστημών Weizmann στο Ισραήλ. Χρησιμοποιήθηκαν βλαστοκύτταρα, τα οποία έχουν την ιδιότητα να μπορούν να γίνουν οποιοσδήποτε τύπος ιστού στο σώμα, ώστε να μιμηθούν τη διαδικασία του φυσικού σχηματισμού του εμβρύου.
Οι επιστήμονες πρώτα επαναπρογραμμάτισαν τα αφελή βλαστικά κύτταρα ώστε να αποκτήσουν τη δυνατότητα να σχηματίσουν τέσσερις τύπους κυττάρων που υπάρχουν στο πρώιμο ανθρώπινο έμβρυο: τα επιβλαστικά κύτταρα, τα οποία γίνονται το έμβρυο, τα τροφοβλαστικά κύτταρα, τα οποία γίνονται ο πλακούντας, τα υποβλαστικά κύτταρα, τα οποία γίνονται ο αμνιακός σάκος και τα κύτταρα του εξωεμβρυϊκού μεσοδέρματος. Στη συνέχεια ανακάτεψαν 120 από αυτά τα κύτταρα σε μια ακριβή αναλογία και τα άφησαν να αυτοοργανωθούν σε μια τρισδιάστατη δομή.
Το αποτέλεσμα ήταν ένα μοντέλο ενός ανθρώπινου εμβρύου 14 ημερών που θύμιζε το πραγματικό, καθώς είχε όλα τα βασικά χαρακτηριστικά ενός φυσικού εμβρύου, όπως την αμνιακή κοιλότητα, τον αμνιακό σάκο και τον πλακούντα. Παρήγαγε ακόμη και ορμόνες που εμφάνιζαν θετικό τεστ εγκυμοσύνης στο εργαστήριο.
Ο καθηγητής Τζέικομπ Χάνα (Jacob Hannah) μίλησε στο BBC για την ανακάλυψή της ομάδας του στο BBC λέγοντας ότι πρόκειται για το πρώτο “πλήρες” μοντέλο εμβρύου που μπορεί να μιμηθεί όλες τις σημαντικές δομές που εμφανίζονται στο πρώιμο έμβρυο. Είπε ότι πρόκειται για “ένα εκπληκτικό φαινόμενο” που δείχνει πώς τα βλαστικά κύτταρα μπορούν να αυτοσυναρμολογηθούν σε πολύπλοκες και λειτουργικές οντότητες.
Δήλωσε επίσης ότι η έρευνα αυτή θα μπορούσε να βοηθήσει να γεμίσει το “μαύρο κουτί” των γνώσεών μας σχετικά με τις πρώτες εβδομάδες μετά τη γονιμοποίηση, η οποία είναι μια κρίσιμη περίοδος για την ανθρώπινη υγεία και τις ασθένειες που μπορεί να αναπτυχθούν. Ανέφερε ότι με τη χρήση αυτών των εμβρυϊκών μοντέλων, οι επιστήμονες θα μπορούσαν να μελετήσουν τον τρόπο με τον οποίο τα διάφορα γονίδια και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου και να εντοπίσουν πιθανές αιτίες υπογονιμότητας, αποβολών και γενετικών ανωμαλιών.
- Ωστόσο, αναγνώρισε επίσης, ότι η έρευνα αυτή εγείρει ηθικά και νομικά ζητήματα σχετικά με το καθεστώς και τη χρήση αυτών των εμβρυακών μοντέλων.
Σημείωσε ότι η ομάδα του ακολούθησε τις διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές που περιορίζουν την έρευνα σε φυσιολογικά έμβρυα στις 14 ημέρες μετά τη γονιμοποίηση. Είπε επίσης πως τα μοντέλα αυτά δεν είναι πανομοιότυπα με τα φυσικά έμβρυα και δεν θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε μωρά ακόμη και αν εμφυτευτούν σε μια μήτρα.
Ο ίδιος δήλωσε ότι ελπίζει ότι η έρευνα αυτή θα πυροδοτήσει μια δημόσια συζήτηση μεταξύ επιστημόνων, ηθικολόγων, εποπτικών αρχών και κοινού σχετικά με τον τρόπο ορισμού και ρύθμισης αυτών των νέων οντοτήτων. Επισήμανε μάλιστα πως πιστεύει ότι τα μοντέλα αυτά αποτελούν πολύτιμα εργαλεία για την επιστημονική ανακάλυψη και θα πρέπει να επιτρέπεται η χρήση τους για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα υπό αυστηρές συνθήκες.
Ο Hannah και η ομάδα του σχεδιάζει να βελτιώσει την τεχνική της και να δημιουργήσει πιο ρεαλιστικά και ποικίλα μοντέλα ανθρώπινων εμβρύων, καλώντας μάλιστα και άλλους επιστήμονες ώστε να μοιραστούν γνώση και πόρους για το εγχείρημα αυτό.
