Ο Τζέι Τζανάπα Ρέντι διευθύνει ένα εργαστήριο στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ όπου αναζητά μαζί με την ομάδα του λύσεις για μερικές από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του κόσμου των υπολογιστών. Ως ειδικός στα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, η τεχνολογία που μελετά ακολουθεί ακόμα και στο σπίτι του, όπου οι δύο κόρες του αγαπούν να μιλούν στην Amazon Alexa τους.
“Βάζουν ένα άτομο μέσα σε εκείνο το μαύρο κουτί,” αρέσει να αστειεύεται ο Τζανάπα Ρέντι με την τετράχρονη του κόρη.
Ο Τζανάπα Ρέντι ίσως πειράζει την κόρη του όταν της λέει ότι μέσα στη μηχανή τους υπάρχει ένα άτομο, αλλά δεν είναι αυτό προς το οποίο κατευθυνόμαστε; Τα έξυπνα συστήματα στο σπίτι ποτέ δεν θα φιλοξενήσουν ένα μικροσκοπικό ανθρώπινο ον μέσα σε αυτά – αυτό δεν είναι απόλυτα όπως το εκείνο επεισόδιο του Black Mirror – αλλά καθώς το οικοσύστημα της τεχνητής νοημοσύνης εξελίσσεται, οι φωνητικοί βοηθοί θα αρχίσουν γρήγορα να φαίνονται υπερβολικά πραγματικοί. Πράγματι, εταιρείες τεχνολογίας όπως η Amazon προσπαθούν τώρα να ενσωματώσουν μεγάλα μοντέλα γλώσσας όπως το ChatGPT της OpenAI σε έξυπνες συσκευές στο σπίτι για να αναβαθμίσουν την αλληλεπίδραση του χρήστη.
“Αυτές οι συσκευές έρχονται επιτέλους ένα βήμα πιο κοντά στον τρόπο που φυσικά αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο γύρω μας,” είπε ο Τζανάπα Ρέντι. “Είναι μια αρκετά μετασχηματιστική εμπειρία.”
Αλλά μια μηχανή δεν μπορεί να συμπεριφέρεται σαν άνθρωπος χωρίς κόστος. Όλη αυτή η νοημοσύνη απαιτεί τεράστιες ποσότητες δεδομένων – και οι υπολογιστές που αποθηκεύουν αυτά τα δεδομένα απαιτούν πολλή ενέργεια. Προς το παρόν, πάνω από το 60% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από ορυκτά καύσιμα, το βασικό συνεισφέρον στην κλιματική αλλαγή. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Joule τον Οκτώβριο ανέφερε ότι η ευρεία ενσωμάτωση της δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να αυξήσει τις απαιτήσεις ενέργειας. Σε ένα χειρότερο σενάριο από την ανάλυση, η τεχνολογία θα μπορούσε να καταναλώνει τόση ενέργεια όση ολόκληρη η χώρα της Ιρλανδίας.
Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει ήδη τις καύσωνες. Το περασμένο καλοκαίρι ήταν το θερμότερο που καταγράφηκε. Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, η κλιματική κρίση έχει αυξήσει την έλλειψη νερού, το οποίο ορισμένα κέντρα δεδομένων χρειάζονται για να παραμένουν δροσερά. Προκειμένου να αποφευχθεί η επιδείνωση μιας ήδη δύσκολης κατάστασης, οι επιστήμονες έχουν ζητήσει από τους παγκόσμιους ηγέτες να σταματήσουν να χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα. Κάποιοι υποστηρικτές, από την άλλη, έχουν απαιτήσει από το Κογκρέσο να προβεί σε δράση για τα προβλήματα ενέργειας που παρουσιάζει ο τομέας της τεχνητής νοημοσύνης.
Αυτές οι ανησυχίες συνδέουν δύο από τα πιο φαινομενικά αποκαλυπτικά σενάρια της κοινωνίας: η τεχνητή νοημοσύνη που κυριαρχεί στον κόσμο και η κλιματική αλλαγή που τελειώνει τον κόσμο. Αξίζουν πραγματικά οι έξυπνες συσκευές στο σπίτι που είναι πιο έξυπνες (και πιο ενεργοβόρες) όλο τον κόπο;
Ο Τζανάπα Ρέντι χρησιμοποιεί την Amazon Alexa του για να ακούει τα νέα ή μουσική. Η μικρότερη κόρη του, από την άλλη, συχνά ζητά από την Alexa να παίξει το “Το Τραγούδι της Κακαρίας”, το τραγούδι που τώρα την απασχολεί. Πράγματι, υπάρχει κάτι ικανοποιητικό στο να έρχεσαι σπίτι μετά από μια μακρά ημέρα και να βρίσκεις τα φώτα σου αμυδρωμένα και τη θερμοκρασία ρυθμισμένη ακριβώς όπως σου αρέσει. Τα έξυπνα σπίτια είναι είδους μαγικά με αυτόν τον τρόπο: μαθαίνουν τις συνήθειες και τις ανάγκες ενός χρήστη.
Παρότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει μια δημοφιλής έννοια φέτος με την άνοδο του ChatGPT, βρίσκεται στο παρασκήνιο εδώ και πολλά χρόνια. Η τεχνητή νοημοσύνη που γνωρίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι και έρχονται σε επαφή μαζί της – συμπεριλαμβανομένων των έξυπνων σπιτιών τους – υπάρχει περίπου 10 χρόνια. Ονομάζεται μηχανική μάθησης ή βαθιά μάθηση. Οι προγραμματιστές γράφουν προγράμματα που διδάσκουν στους φωνητικούς βοηθούς τι να πουν όταν κάποιος τους ρωτάει για την ώρα ή μια συνταγή, για παράδειγμα.
Τα έξυπνα σπίτια είναι ικανά να κάνουν εντυπωσιακή ποσότητα εργασίας, αλλά η τεχνολογία πίσω από αυτά δεν είναι τόσο περίπλοκη όσο, ας πούμε, το GPT. Η Alexa δίνει σχεδόν την ίδια απάντηση σε όλους, και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχει προγραμματιστεί εκ των προτέρων να το πράττει έτσι. Οι περιορισμένες απαντήσεις της μηχανής, οι οποίες επεξεργάζονται τοπικά στο σπίτι ενός ατόμου, διατηρούν τις απαιτήσεις ενέργειάς της αρκετά χαμηλές.
“Ο τρέχων τύπος τεχνητής νοημοσύνης που υπάρχει σε αυτά τα συστήματα είναι αρκετά απλοϊκός στο να μην λαμβάνει υπόψη του πολλούς παράγοντες κατά τη λήψη αποφάσεων,” δήλωσε ο William Yeoh, αναπληρωτής καθηγητής επιστήμης και μηχανικής στο Πανεπιστήμιο του Washington στο Σεντ Λούις.
Αντίθετα, το GPT δημιουργεί πρωτότυπες απαντήσεις σε κάθε ερώτηση. Λαμβάνει υπόψη πολλούς παράγοντες όταν αποφασίζει πώς θα ανταποκριθεί σε έναν χρήστη. Πώς διατυπώθηκε η ερώτηση; Ήταν εντολή ή ερώτηση; Είναι η ερώτηση ανοικτή ή πραγματική; Η γεννητική νοημοσύνη τρέφεται από αστρονομικές ποσότητες δεδομένων – τρισεκατομμύρια διαφορετικά σημεία δεδομένων – για να μάθει πώς να ερμηνεύει ερωτήσεις με τόση νοημοσύνη και να δημιουργεί μοναδικές απαντήσεις.
“Ποτέ δεν λες στο σύστημα ότι αυτά είναι πράγματα που θα μπορούσαν να ρωτήσουν οι άνθρωποι επειδή υπάρχει ένας άπειρος αριθμός ερωτήσεων που μπορεί να ρωτήσει ένας άνθρωπος,” είπε ο Alex Capecelatro, CEO της εταιρείας τεχνητής νοημοσύνης Josh.ai, η οποία έχει χτίσει ένα σύστημα έξυπνου σπιτιού γεννητικής νοημοσύνης. “Λόγω του γεγονότος ότι το σύστημα εκπαιδεύεται με όλη αυτή τη γνώση … οι πληροφορίες μπορούν να ανακτηθούν σχεδόν σε πραγματικό χρόνο.”
Τι θα συνέβαινε αν αυτός ο τύπος βαθιάς μάθησης εφαρμοζόταν στα έξυπνα σπίτια; Αυτό ακριβώς προσπάθησε να κάνει ο Capecelatro το 2015 όταν ξεκίνησε να αναπτύσσει το JoshGPT, ένα έξυπνο σπιτικό σύστημα που κάνει ακριβώς αυτό. Το προϊόν παραμένει σε ανάπτυξη, αλλά η εταιρεία πιστεύει ότι το JoshGPT είναι “η πρώτη γεννητική νοημοσύνη που κυκλοφόρησε στον χώρο των έξυπνων σπιτιών”. Η τεχνολογία έχει επεξεργαστεί εκατομμύρια εντολές κατά τη διάρκεια των έξι μηνών που το JoshGPT είναι διαθέσιμο. Ο Capecelatro ελπίζει να επεκτείνει την παρουσία του στη διεθνή αγορά μέχρι αρχές του 2024.
Για εκείνον, αυτή η είδους ολοκλήρωση είναι το μέλλον: “Οι παλιοί τύποι τεχνητής νοημοσύνης είναι λίγο σαν ένα αυτόματο μηχάνημα πώλησης. Μπορείτε να επιλέξετε από τις διαθέσιμες επιλογές, αλλά αυτές είναι οι μόνες επιλογές. Ο καινούριος κόσμος είναι σαν να έχεις τον πιο έξυπνο και ικανό σεφ στον κόσμο που μπορεί να φτιάξει ό,τι ρωτήσεις.”
Η Josh.ai δεν είναι η μοναδική εταιρεία που επενδύει σε ένα νέο οικιακό οικοσύστημα. Τον Σεπτέμβριο, η Amazon παρουσίασε τη νέα έκδοση της Alexa: μια που είναι “πιο έξυπνη και πιο συνομιλητική”, σύμφωνα με την ανακοίνωση της εταιρείας. Η τεχνολογία της θα αξιολογεί περισσότερα από απλές φωνητικές εντολές· θα ακολουθεί ακόμα και τη σωματική γλώσσα ενός χρήστη για να προσφέρει την τέλεια απάντηση. Παράλληλα, η Google ανακοίνωσε τον Οκτώβριο νέες δυνατότητες γεννητικής νοημοσύνης που θα βοηθήσουν τους χρήστες να γράψουν λίστες με τα ψώνια ή λεζάντες για αναρτήσεις στα social media. Μέχρι στιγμής, η Google δεν έχει ανακοινώσει σχέδια για να προσθέσει αυτήν την αναβάθμιση στα ηχεία έξυπνων σπιτιών, αλλά φαίνεται σαν μια φυσική πρόοδος.
Οι υποστηρικτές των έξυπνων σπιτιών όπως ο Capecelatro πιστεύουν ότι η τεχνολογία αυτή μπορεί να μειώσει το οικολογικό αποτύπωμα μιας νοικοκυριακής συσκευής με την αυτοματοποίηση καθηκόντων που μπορούν να μειώσουν την ενέργεια – όπως το χαμήλωμα των παντζουριών για να διατηρήσουν δροσερό ένα δωμάτιο ή το ανασήκωμά τους για να προσθέσουν φυσικό φως. Τα κτίρια συνεισφέρουν σε πάνω από το τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Μια έκθεση από την ερευνητική εταιρεία Transforma Insights διαπίστωσε ότι η σύνδεση των κτιρίων με τις τεχνολογίες έξυπνων σπιτιών θα μπορούσε να μειώσει την παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας κατά περίπου 5 τοις εκατό.
Η Suruchi Dhingra, διευθύντρια έρευνας στην Transforma Insights, μίλησε ενθουσιώδως για τα έξυπνα παντζούρια, το έξυπνο φωτισμό και τα έξυπνα συστήματα κλιματισμού, αναδεικνύοντας την εξοικονόμηση ενέργειας που προσφέρουν. Ωστόσο, όταν της ζητήθηκε για την ένταξη της γεννητικής νοημοσύνης στα έξυπνα σπίτια, η Dhingra φάνηκε μπερδεμένη: “Υπάρχει πραγματικά ανάγκη για αυτό;”
Είναι μια σημαντική ερώτηση δεδομένου ότι πόση περισσότερη ενέργεια χρειάζεται για την εκπαίδευση και την λειτουργία μοντέλων νοημοσύνης όπως το GPT σε σύγκριση με τα τρέχοντα μοντέλα έξυπνων σπιτιών. Οι τρέχουσες εκπομπές ενέργειας από αυτές τις συσκευές θα ήταν “σημαντικά μικρότερες” από εκείνες που παρουσιάζουν γεννητική νοημοσύνη, είπε ο Yeoh. “Απλά επειδή ο αριθμός των παραγόντων ή μεταβλητών είναι τόσο πολύ μικρότερος”, είπε. Κάθε εντολή χρήστη ή ερώτηση θα απαιτούσε περισσότερους υπολογιστικούς πόρους αν ήταν συνδεδεμένη σε ένα μοντέλο γεννητικής νοημοσύνης. Η μηχανή δεν θα ανακρίνει απλώς μια απάντηση που έχει προγραμματιστεί από έναν άνθρωπο, αλλά θα δημιουργεί μια πρωτότυπη απάντηση μετά τη διατήρηση όλων των δεδομένων που έχει μάθει.
Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε εάν οι πιθανές μειώσεις εκπομπών από τις ικανότητες του έξυπνου σπιτιού θα υπερισχύσουν των εκπομπών που θα προέρχονταν από την προσθήκη γεννητικής τεχνητής νοημοσύνης στο μείγμα. Διάφοροι ειδικοί έχουν διαφορετικές απόψεις και κανένας από αυτούς που συνεντεύχθηκαν δεν ένιωσε άνετα να κάνει υποθέσεις. Όπως και ο Dhingra, όλοι αναρωτήθηκαν εάν η γεννητική τεχνητή νοημοσύνη στα έξυπνα σπίτια είναι αναγκαία — αλλά μήπως η ευκολία και η άνεση ήταν πάντα ο στόχος; Χρειαζόμασταν πραγματικά να ρωτήσουμε μια μηχανή για τον καιρό όταν τα τηλέφωνά μας μπορούν ήδη να μας τον πουν; Είχαμε χειροκίνητους διακόπτες φωτισμού πριν από τα έξυπνα φώτα.
Ωστόσο, άνθρωποι της βιομηχανίας όπως ο Capecelatro θέλουν να δουν αυτά τα μοντέλα γεννητικής τεχνητής νοημοσύνης να λειτουργούν με τον πιο αποδοτικό τρόπο δυνατό ώστε να μειώσουν το κόστος.
“Είμαι αρκετά βέβαιος ότι θα δούμε μια πολύ καλή τάση προς χαμηλότερες και χαμηλότερες εκπομπές που απαιτούνται για να παράγουν αυτά τα αποτελέσματα της τεχνητής νοημοσύνης,” δήλωσε. “Τελικά, όλοι θέλουν να μπορούν να το κάνουν αυτό με λιγότερα χρήματα.”
Τον Οκτώβριο, ο Alex de Vries δημοσίευσε μια μελέτη για να εξετάσει την πιθανή ζήτηση ενέργειας της τεχνητής νοημοσύνης. Ο ιδρυτής της εταιρείας έρευνας ψηφιακών τάσεων Digiconomist προσπάθησε να προβλέψει ένα ειδικό σενάριο όπου η Google ενσωματώνει γεννητική τεχνητή νοημοσύνη σε κάθε αναζήτηση. Μια τέτοια λειτουργία θα ήταν παρόμοια με το πώς θα λειτουργούσε η ενσωμάτωση γεννητικής τεχνητής νοημοσύνης σε ένα Google Home ακόμα κι αν ο de Vries δεν εξέταζε έξυπνα σπίτια.
Το χειρότερο προβλεπόμενο σενάριο της μελέτης περιέγραψε ένα μέλλον όπου η Google AI θα χρειαζόταν τόση ενέργεια σε ένα χρόνο όση η ολόκληρη χώρα της Ιρλανδίας — αλλά αυτό δεν είναι αυτό που θέλει να καταλάβει ο κόσμος από την έρευνα. “Είναι ένα θέμα που αξίζει κάποια προσοχή,” δήλωσε ο de Vries. “Υπάρχει ένας πολύ ρεαλιστικός δρόμος για την τεχνητή νοημοσύνη να γίνει σημαντικός καταναλωτής ηλεκτρισμού τα επόμενα χρόνια.”
Είναι ιδιαίτερα κριτικός για την ευρεία εφαρμογή της γεννητικής τεχνητής νοημοσύνης. “Ένα πράγμα που θέλετε σίγουρα να αποφύγετε είναι να επιβάλλετε αυτόν τον τύπο τεχνολογίας σε όλες τις εφαρμογές, όπου ακόμα και δεν είναι λογικό να χρησιμοποιείται η τεχνητή νοημοσύνη,” δήλωσε.
Το άρθρο του αναδεικνύει τις πιθανές εκπομπές που μπορούν προκύψουν από τη λειτουργία αυτών των μεγάλων μοντέλων – όχι μόνο από την εκπαίδευσή τους, η οποία ιστορικά αποτελούσε πηγή κατανάλωσης ενέργειας. Ο De Vries υποστηρίζει ότι η λειτουργία αυτών των τεχνολογιών μπορεί να οδηγεί σε περισσότερες εκπομπές τώρα, με την εφαρμογή του ChatGPT, το οποίο είδε 100 εκατομμύρια χρήστες μόλις λίγους μήνες μετά την έναρξή του. Με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης με αυτόν τον τρόπο, οι εκπομπές μπορούν να αυξηθούν ακόμη περισσότερο, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα μοντέλα χρειάζεται να εκπαιδεύονται ξανά κάθε λίγα χρόνια για να παραμείνουν ενημερωμένα.
Γι’ αυτό πολλοί μηχανικοί υπολογιστών εργάζονται πάνω στην αποδοτικότητα. Αυτό που ανησυχεί τον De Vries είναι ότι περισσότερες εταιρείες θα χρησιμοποιήσουν τη γεννητική τεχνητή νοημοσύνη όσο γίνεται πιο αποδοτική, κρατώντας υψηλές τις απαιτήσεις ενέργειας. “Έχει γίνει καθοδηγητική αρχή της περιβαλλοντικής οικονομίας ότι η αύξηση της αποδοτικότητας δεν αναγκαστικά μεταφράζεται σε λιγότερη χρήση πόρων – συχνά είναι ακριβώς το αντίθετο,” δήλωσε. “Δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει ένα μόνο πράγμα που θα λύσει όλα μας τα προβλήματα.”
Όχι όλοι είναι τόσο απαισιόδοξοι. Ο Peter Henderson, μέλλον καθηγητής υπολογιστικών επιστημών και δημόσιων υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Princeton, είναι εντυπωσιασμένος με τα κέρδη απόδοσης που έχει δει η τεχνητή νοημοσύνη, ιδιαίτερα με τη δυνατότητα του υλικού να εκτελεί προγράμματα τοπικά, οδηγώντας σε λιγότερη κατανάλωση ενέργειας. Φαντάζεται ότι αν τα έξυπνα σπίτια ενσωμάτωναν γεννητική τεχνητή νοημοσύνη, θα προεπιλέγονταν το πιο αποδοτικό μηχανισμό. Πράγματι, έτσι κατασκευάζεται το JoshGPT: το μοντέλο του διαχωρίζει τα ερωτήματα βάσει του εάν μια εντολή μπορεί να περάσει μέσω του τοπικού επεξεργαστή ή απαιτεί μια πλήρη απάντηση GPT.
“Συνολικά, η ενέργεια που απαιτείται για αυτό που κάνουμε είναι πολύ λιγότερη από αυτή που θα χρειαζόταν για τυπικές αναζητήσεις στη Google ή τη ροή περιεχομένου Netflix σε ένα κινητό τηλέφωνο,” είπε ο Capecelatro της Josh.ai.
Ωστόσο, πολλά από αυτά είναι προδιαγεγραμμένα επειδή υπάρχει λίγη διαφάνεια σχετικά με το πώς εταιρείες όπως η OpenAI προμηθεύονται την ενέργειά τους. Χρησιμοποιείται άνθρακας για τα κέντρα δεδομένων τους ή υδροηλεκτρική ενέργεια; Η αγορά ενέργειας από καθαρές πηγές θα ανακουφίσει πολλές από τις περιβαλλοντικές ανησυχίες, αλλά υπάρχει μόνο ένα όριο στην ενέργεια που μπορεί να δημιουργήσει ο ήλιος ή ο άνεμος. Και υπάρχει μόνο ένα όριο στην ενέργεια που μπορούμε να εκχωρήσουμε στους υπολογιστές όταν υπάρχουν ακόμα άνθρωποι χωρίς πρόσβαση στο ηλεκτρισμό ή το διαδίκτυο.
Ο Henderson, χωρίς περισσότερα δεδομένα, δεν είναι σίγουρος για το τι πρέπει να περιμένει από το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης. Η κατάσταση μπορεί να είναι καλύτερη από ό,τι φαίνεται — ή μπορεί να είναι πολύ χειρότερη. Ελπίζει για το τι μπορεί να σημαίνει η τεχνητή νοημοσύνη ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, είτε με την βελτιστοποίηση των ενεργειακών δικτύων είτε με την ανάπτυξη πυρηνικής σύντηξης, αλλά υπάρχουν πολλές ερωτήσεις για τη γεννητική τεχνητή νοημοσύνη που ενδεχομένως θα δούμε στα σπίτια μας μια μέρα.
Για τον Janapa Reddi, οι ερωτήσεις είναι πολύ πιο βαθιές από το κόστος για το περιβάλλον. “Τι σημαίνει όλο αυτό όσον αφορά την εκπαίδευση της επόμενης γενιάς;” ρώτησε. Αυτή η σκέψη είναι ο λόγος που πειράζει την τετράχρονη κόρη του λέγοντάς της πως υπάρχει ένα άτομο μέσα στην Alexa τους· θέλει η κόρη του να αντιμετωπίζει την τεχνολογία με εμπάθεια ώστε να αναπτύξει την ευγένεια που μπορεί να εφαρμόσει με πραγματικά άτομα. Τώρα, η κόρη του είναι πιο ευγενική στην Alexa, χρησιμοποιώντας λέξεις όπως “παρακαλώ”.
“Αυτά είναι πολύ απλά πράγματα — αλλά σημαντικά,” είπε ο Janapa Reddi. “Θα χρησιμοποιούν αυτές τις συσκευές ημέρα με την ημέρα, παντού.”
Κάτω από όλες αυτές τις συζητήσεις και ερωτήσεις υπάρχει μια γενική επιθυμία να χτιστεί ένα καλύτερο κόσμο. Για κάποιους, το “καλύτερο” σημαίνει περισσότερη άνεση και ευκολία. Για άλλους, σημαίνει λιγότερη εξάρτηση από αυτές τις καινούριες εντυπωσιακές τεχνολογίες. Όμως, σε ό,τι και αν συμφωνούν, είναι η επιθυμία για έναν υγιή κόσμο που είναι κοινή.
