Ο Δίας είναι ο μεγαλύτερος πλανήτης του Ηλιακού συστήματος και είναι ορατός από τη Γη ακόμα και με γυμνό μάτι. Πολλά τηλεσκόπια τον έχουν εξερευνήσει, ενώ έχουμε στείλει και αρκετά διαστημικά σκάφη να πετάξουν κοντά του τα τελευταία 50 χρόνια. Υπάρχουν όμως δέκα μυστήρια τα οποία δεν έχουν απαντηθεί ακόμα και ελπίζουμε να απαντηθούν με δύο νέες αποστολές, το Europa Clipper της NASA και το JUICE της ESA.
Ο Δίας έχει 317 φορές τη μάζα της Γης. Θεωρούμε πως όλοι οι πλανήτες στο Ηλιακό σύστημα σχηματίστηκαν από το ίδιο νέφος υδρογόνου-ηλίου από το οποίο δημιουργήθηκε και ο Ήλιος. Ωστόσο το Galileo ανακάλυψε πως ο Δίας έχει διαφορετικά βαριά στοιχεία από αυτά του Ήλιου. Μία θεωρία προτείνει πως τα βαριά στοιχεία προέκυψαν όταν ο Δίας “τράβηξε” κοντά του κομήτες και αστεροειδείς, ενώ μία άλλη ισχυρίζεται πως ο Δίας σχηματίστηκε τέσσερις φορές πιο μακριά από τη θέση που βρίσκεται τώρα.
2. Πόσο νερό περιέχει ο Δίας;
Οι κομήτες που συγκρούστηκαν με τον Δία περιείχαν πάγο και πρόσφατες παρατηρήσεις εντόπισαν αρκετό νερό στη στρατόσφαιρά του, περισσότερο από αυτό που προέβλεπαν τα μοντέλα. Μία μελέτη του Juno αποκάλυψε πως το νερό αποτελεί το 0.25% των ατμοσφαιρικών μορίων στον ισημερινό του Δία, πολύ περισσότερο από προηγούμενες μετρήσεις του Galileo. Η κατανόηση της διαφοράς των μετρήσεων των δύο σκαφών, θα μας δώσει μία καλύτερη κατανόηση για το σχηματισμό του πλανήτη.
3. Από τι αποτελείται ο πυρήνας του Δία;
Ο Δίας αποτελείται κατά 90% από υδρογόνο, το οποίο βρίσκεται στα εξωτερικά στρώματά του ως αέριο. Πιο βαθιά, το υδρογόνο βρίσκεται υπό τέτοια πίεση που τα ηλεκτρόνια αφαιρούνται, δημιουργώντας ένα υγρό που είναι τόσο αγώγιμο όσο το μέταλλο. Η διεργασία αυτή δημιουργεί ένα τεράστιο μαγνητικό πεδίο επιταχύνοντας την περιστροφή του πλανήτη. Κανείς δεν είναι σίγουρος όμως από τι αποτελείται ο πυρήνας του Δία. Αν δηλαδή το υδρογόνο φτάνει τόσο βαθιά ή αν ο πυρήνας περιέχει βαρύτερα στοιχεία.
4. Πόσο βαθιά φτάνουν τα χαρακτηριστικά του, όπως η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα;
Οι κυκλώνες, οι καταιγίδες και η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα που βλέπουμε στις φωτογραφίες του Δία είναι στην κορυφή των νεφών που καλύπτουν τον πλανήτη. Δε γνωρίζουμε για τα καιρικά φαινόμενα κάτω από αυτά και αν αυτά που βλέπουμε στην επιφάνεια υπάρχουν και πιο βαθιά. Οι υποθέσεις λένε πως τα φαινόμενα επεκτείνονται για χιλιάδες χιλιόμετρα προς το εσωτερικό του Δία, αλλά κανένα όργανό μας δεν μπορεί να το επιβεβαιώσει αυτό ακόμα. Μία απάντηση σε αυτό το ερώτημα μπορεί να λύσει και το μυστήριο της σμίκρυνσης της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας. Η τεράστια καταιγίδα καταγράφηκε για πρώτη φορά με την έλευση των τηλεσκοπίων στις αρχές του 1600. Τότε ήταν αρκετά μεγάλη για να χωρέσει τρεις πλανήτες σαν τη Γη μέσα της και τώρα δεν είναι μεγαλύτερη από τη διάμετρο της Γης.
5. Πώς περιστρέφεται το εσωτερικό του Δία;
Στην επιφάνεια του Δία την οποία μπορούμε να δούμε, τα χαρακτηριστικά της δεν κινούνται με αρμονία. Υπάρχουν αλλαγές στις τροχιές τους και στα μεγέθη τους. Ωστόσο πιο βαθιά, οι επιστήμονες θεωρούν πως το εσωτερικό κινείται ως μία ενιαία μάζα, κάτι το οποίο δε συμβαδίζει με τη συμπεριφορά των αερίων.
6. Από που προέρχεται το μαγνητικό πεδίο;
Το μαγνητικό πεδίο της Γης δημιουργείται από την κίνηση υγρού στον πυρήνα και συγκεκριμένα του σιδήρου. Στον Δία τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Το υγρό υδρογόνο που βρίσκεται κοντά στον πυρήνα του μπορεί να είναι αγώγιμο όσο ένα μέταλλο, ωστόσο δεδομένα του Juno δείχνουν πως το εσωτερικό του είναι ασύμμετρο μεταξύ βόρειου και νότιου πόλου. Η κατανόηση του φαινομένου θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε πώς λειτουργεί ο μαγνητισμός και σε άλλους αέριους γίγαντες, ακόμα και εκτός Ηλιακού συστήματος.
7. Πώς δημιουργούνται τα σέλας στον Δία;
Το πρώτο σέλας στον Δία εντοπίστηκε από το Voyager 1 το 1979. Τα τηλεσκόπια με ακτίνες Χ αργότερα αποκάλυψαν πως τα σέλας είναι πολύ πιο συχνά. Η διεργασία που παράγει αυτά τα πεδία όμως δεν είναι απόλυτα κατανοητή. Ξέρουμε πως ο Δίας έχει αρκετή στροφορμή για να παράγει τα δικά του σέλας, σε αντίθεση με τη Γη που βασίζεται στην ηλιακή δραστηριότητα. Ξέρουμε επίσης πως παράγονται από φορτισμένα σωματίδια, κυρίως από ηφαιστειακά νέφη του δορυφόρου Ιώ. Αλλά δε γνωρίζουμε τον τρόπο που τα σωματίδια της Ιώς φτάνουν στη μαγνητόσφαιρα του Δία.
8. Μπορεί να υπάρξει ζωή στο σύστημα του Δία;
Ο Δίας είναι ακατάλληλος πλανήτης για τη ζωή, όπως την ξέρουμε. Ωστόσο μερικοί δορυφόροι του είναι πολλά υποσχόμενοι. Η Ευρώπη, ο Γανυμήδης και η Καλλιστώ, έχουν ωκεανούς οι οποίοι μπορεί να περιλαμβάνουν τα βασικά συστατικά της ζωής. Μελλοντικές αποστολές θα μελετήσουν από κοντά αυτούς τους δορυφόρους.
9. Πώς επηρέασε ο Δίας τους δορυφόρους του;
Η αποστολή του Juno άλλαξε πολλά από αυτά που γνωρίζαμε για τον Δία. Με τις νέες πληροφορίες, μπορούμε να στραφούμε στους δορυφόρους του για να δούμε πώς ο Δίας επηρέασε τη διαμόρφωσή τους. Οι δορυφόροι επηρεάζουν και ο ένας τον άλλον δημιουργώντας ένα εξαιρετικά περίπλοκο πλανητικό σύστημα.
10. Πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται οι αέριοι γίγαντες;
Κάθε πλανήτης είναι διαφορετικός, όμως τα ευρήματα του Δία μπορεί να είναι αντιπροσωπευτικά και σε άλλους αέριους γίγαντες εντός και εκτός Ηλιακού συστήματος. Ένας κύριος σκοπός του James Webb Space Telescope είναι να κατηγοριοποιήσει τις ατμόσφαιρες άλλων πλανητών μέσω υπέρυθρης απεικόνισης για να καταλάβουμε από τι αποτελούνται και πώς εξελίχθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Ανακαλύψεις σχετικά με τον Δία, θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να καταλάβουν τι βλέπουν σε άλλους πλανήτες και να βελτιώσουν τα μοντέλα σχηματισμού και εξέλιξης σε διαφορετικά είδη πλανητικών συστημάτων.
