Στις αρχές του έτους, ο καθηγητής Jacques Pironon αναζητούσε μεθάνιο στη λεκάνη της Λορένης, στη βορειοανατολική Γαλλία, όταν η ομάδα του έκανε μια απροσδόκητη ανακάλυψη.
Σε βάθος περίπου 3.000 μέτρων βρήκαν έναν πολύ μεγάλο αποθεματικό υδρογόνου.
“Είναι αυτό που αποκαλούμε σερεντιπίτι,” λέει ο καθηγητής Πιρονόν, διευθυντής έρευνας στο Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS) της Γαλλίας στο Πανεπιστήμιο της Λορραίνης.
Δεν πριν από καιρό μια τέτοια ανακάλυψη θα είχε ενδιαφέρον μόνο από ακαδημαϊκή άποψη, αλλά τις τελευταίες μέρες προκαλεί αίσθηση.
Αυτό συμβαίνει επειδή πολλοί πιστεύουν ότι το υδρογόνο θα είναι ένα απαραίτητο καύσιμο στα επόμενα χρόνια. Αναφέρουν ότι θα μπορούσε να είναι το κλειδί για τη μετάβαση της παγκόσμιας οικονομίας σε μηδενικές εκπομπές, καθώς το υδρογόνο δεν παράγει CO2 κατά τη χρήση του ως καύσιμο ή σε βιομηχανικές διαδικασίες.
Αλλά το μεγάλο μειονέκτημα του υδρογόνου είναι ότι, αυτή τη στιγμή, οι περισσότεροι τρόποι παραγωγής δεν είναι καθόλου πράσινοι.
Σύμφωνα με το Carbon Trust, λιγότερο από 1% της τρέχουσας παγκόσμιας παραγωγής υδρογόνου είναι χωρίς εκπομπές.
Υπάρχει το γκρι υδρογόνο – που παράγεται με το διαχωρισμό του μεθανίου σε διοξείδιο του άνθρακα και υδρογόνο (H2). Το μπλε υδρογόνο παράγεται με τον ίδιο τρόπο, αλλά το παράγονται CO2 πιάνεται και αποθηκεύεται.
Το μαύρο υδρογόνο παράγεται από τη μερική καύση άνθρακα.
Το πράσινο υδρογόνο, εκείνο το δύσκολο 1%, δημιουργείται μέσω της ηλεκτρόλυσης του νερού σε οξυγόνο και υδρογόνο.
Αλλά το πράσινο υδρογόνο είναι σχετικά ακριβό και σε ελάχιστη ποσότητα, οπότε οποιαδήποτε άλλη πηγή εκπομπών του αερίου θα ήταν ευπρόσδεκτη.
Γνωστό ως φυσικό υδρογόνο, χρυσό υδρογόνο ή λευκό υδρογόνο, τα φυσικά αποθέματα μπορεί να είναι μια σημαντική πηγή.
Παράγονται με διάφορους τρόπους, αλλά η κύρια διαδικασία περιλαμβάνει τη διάδραση του υπόγειου νερού με μεταλλικά ορυκτά όπως η ολιβίνη. Αυτό οδηγεί στο διαχωρισμό του νερού σε οξυγόνο, που συνδέεται με το σίδηρο, και υδρογόνο.
Η γαλλική ανακάλυψη δεν είναι η πρώτη φορά που βρέθηκε φυσικά υδρογόνο – υπάρχει ήδη ένα μικρό πηγάδι στο Bourakébougou, δυτική Μάλι, και πιστεύεται επίσης ότι υπάρχουν μεγάλα αποθέματα στις ΗΠΑ, την Αυστραλία, τη Ρωσία και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες.
Ωστόσο, η ανακάλυψη στη Γαλλία πιστεύεται ότι αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο φυσικό απόθεμα αερίου που έχει βρεθεί ποτέ. Ο καθηγητής Pironon εκτιμά ότι μπορεί να υπάρχουν 250 εκατομμύρια τόνοι υδρογόνου, αρκετοί για να καλύψουν την τρέχουσα παγκόσμια ζήτηση για περισσότερα από δύο χρόνια.
Μπορεί να υπάρχουν πολλά ακόμα αποθέματα υδρογόνου που παραμένουν ανεξερεύνητα σε όλο τον κόσμο – το Γεωλογικό Συνεργείο των ΗΠΑ (USGS) εκτιμά ότι υπάρχουν χιλιάδες ή ίσως δισεκατομμύρια μεγατόνια.
Ωστόσο, ο ερευνητής γεωλόγος του USGS, Geoffrey Ellis, προειδοποιεί ότι όχι όλα αυτά θα είναι εύκολα προσβάσιμα.
“Αυτό είναι το παγκόσμιο μοντέλο, και το μεγαλύτερο μέρος θα είναι απρόσιτο – πολύ βαθύ ή πολύ μακριά από την ακτή, ή σε συσσωρεύσεις που είναι πολύ μικρές για να γίνει ποτέ οικονομικά εφικτό να αποκτηθούν πραγματικά,” λέει.
Ωστόσο, το USGS εκτιμά ότι πιθανότατα υπάρχουν περίπου 100.000 μεγατόννοι προσβάσιμου υδρογόνου – και αυτό θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει εκατοντάδες χρόνια προσφοράς.
Οι τεχνικές για την εκμετάλλευσή του, λέει ο κ. Ellis, “θα πρέπει να είναι παρόμοιες με αυτές του φυσικού αερίου. Η τεχνολογία είναι ήδη στη θέση της.”
Ενώ το Bourakébougou στο Μάλι είναι αυτή τη στιγμή η μοναδική εγκατάσταση που παράγει εμπορικά λευκό υδρογόνο – και αποσταγμένη περίπου πέντε τόνους το χρόνο – υπάρχουν κινήσεις για την εκμετάλλευση των αποθεμάτων πιο ευρέως.
Πρόσφατα, η επενδυτική εταιρεία Breakthrough Energy Ventures του Bill Gates έδωσε 91 εκατομμύρια δολάρια (£ 72 εκατομμύρια) στο αμερικανικό start-up Koloma, το οποίο αναζητά να εκμεταλλευτεί τα αποθέματα λευκού υδρογόνου στις ΗΠΑ.
Εν τω μεταξύ, η εταιρεία εξερεύνησης Getech αναζητά πιθανά αποθέματα στο Μαρόκο, τη Μοζαμβίκη, τη Νότια Αφρική και το Τόγκο.
Ένας μεγάλος τομέας εστίασης είναι η Νότια Αυστραλία, η οποία το 2021 πρόσθεσε το υδρογόνο στη λίστα των ρυθμιζόμενων ουσιών που επιτρέπονται για εξερεύνηση βάσει του Νόμου πετρελαίου και γεωθερμίας του 2000, ανοίγοντας το δρόμο για εξερεύνηση.
“Από τον Φεβρουάριο του 2021, έξι διαφορετικές εταιρείες έχουν υποβάλει αίτηση και έχουν χορηγηθεί 18 άδειες εξερεύνησης για το χρυσό υδρογόνο,” λέει ο Suren Thurairajah, συνεργάτης, κλίμα και βιωσιμότητα, στη Deloitte Αυστραλία.
“Η περιοχή υπό άδεια είναι 570.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, που αντιστοιχούν στο 32% του μεγέθους της πολιτείας της Νότιας Αυστραλίας.”
Πρόσφατα, η εταιρεία με την ονομασία Gold Hydrogen ανακοίνωσε την ανακάλυψη ενός μεγάλου πεδίου φυσικού υδρογόνου στην πολιτεία, το οποίο ελπίζει να φέρει στην παραγωγή το επόμενο έτος ή το επόμενο έτος μετά.
Μέχρι στιγμής, οι μεγάλοι παίκτες στον τομέα της ενέργειας διστάζουν.
“Οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου, νομίζω, ενδιαφέρονται πολύ, αλλά αυτήν τη στιγμή κρατούν τη θέση τους στην απέναντι πλευρά, παρακολουθώντας, κρατώντας μια αναμονή-και-δες στάση. Αφήνουν στις νεοφυείς εταιρείες τον κίνδυνο – αυτή τη στιγμή αυτό είναι ένα πολύ ριψοκίνδυνο εγχείρημα,” λέει ο κ. Ellis.
“Μόλις δούμε μερικά δεδομένα παραγωγής από ορισμένα από αυτά τα φράγματα, θα δούμε σίγουρα τις μεγάλες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου να μπαίνουν σε αυτόν τον τομέα.”
Ένα πρόβλημα, λέει, είναι ότι υπάρχει αυτήν τη στιγμή έλλειψη αγοράς για το υδρογόνο στις ΗΠΑ, μειώνοντας το κίνητρο για την εξερεύνηση.
Σύμφωνα με τον ομαδικό φορέα της βιομηχανίας, το Συμβούλιο του Υδρογόνου, η Ευρώπη είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στις προτάσεις έργων υδρογόνου, λογοδοτώντας για το 35% των παγκόσμιων επενδύσεων, με τη Λατινική Αμερική και τη Βόρεια Αμερική να αντιπροσωπεύουν περίπου το 15% η κάθε μία.
“Έτσι, υπάρχει μια είδους πρόβλημα κότας και αυγού: οι αγορές δεν αναπτύσσονται πραγματικά μέχρι να δουν την προσφορά, και η προσφορά δεν θα αναπτυχθεί πραγματικά μέχρι να δουν την αγορά,” λέει ο κ. Ellis.
Ωστόσο, προσθέτει: “Νομίζω ότι είναι μια λειτουργία του πόση προσπάθεια θέτουμε. Αν πραγματικά αποφασίσουμε ότι αυτό είναι κάτι που πρέπει να λύσουμε γρήγορα, νομίζω ότι μπορεί να γίνει.”
